Aktualności

Bliscy ofiary wypadku, która na jego skutek doznała poważnego uszkodzenia ciała, mogą liczyć na zadośćuczynienie tylko wówczas, gdy upośledzenie funkcji życiowych wskutek nieodwracalnego uszczerbku na zdrowiu unicestwiło więzi bliskości – wynika z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego (SN) nr III CZP 36/17, podjętej 27 marca tego roku na wniosek Rzecznika Finansowego (RzF)*.

Uchwała wydana w odpowiedzi na pytanie prawne Rzecznika była jednym z trzech werdyktów dotyczących materii dotyczącej zadośćuczynień dla bliskich osób ciężko poszkodowanych w wypadkach, wydanych tego samego dnia. W najnowszym uzasadnieniu SN potwierdził swoje wcześniejsze stanowisko z uzasadnienia do uchwały nr III CZP 60/17**, że zadośćuczynienie przysługuje tylko wówczas, gdy naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej jest porównywalne z krzywdą związaną z definitywną utratą osoby najbliższej

Sąd Najwyższy podkreślił również, że naruszenie dobra osobistego uzasadniające przyznanie zadośćuczynienia „nie jest determinowane samym cierpieniem osoby bliskiej, ale musi polegać na zniweczeniu obu elementów, które wyznaczają jego treść, a więc więzi bliskości i więzi emocjonalnej”. SN wyjaśnił, że pozytywne rozstrzygnięcie uzasadnia jedynie naruszenie prowadzące do takich samych skutków, jakie mają miejsce w razie śmierci poszkodowanego (…) przypadków głębokiego upośledzenia funkcji życiowych wskutek uszczerbków zdrowia najcięższych, nieodwracalnych i wyłączających możliwość zachowania bliskości z poszkodowanym”.

W uzasadnieniu Sąd zaznaczył także, iż istnienie więzi bliskości nie jest uzależnione wyłącznie od egzystencji fizycznej osób uprawnionych, ale od istnienia wszystkich elementów, które się na nią składają. „Zmiana charakteru składników życia rodzinnego lub ich pogorszenie nie uzasadnia przyjęcia, że doszło do naruszenia dobra osobistego w postaci więzi bliskości, bo ma ono miejsce wtedy, gdy następuje trwałe wyeliminowanie tych wszystkich elementów, które są istotne dla funkcjonowania związku, takich jak prowadzenie wspólnego gospodarstwa w znaczeniu rzeczowym i fiskalnym, wzajemna pomoc, wychowanie dzieci, wspólne spędzanie czasu oraz więź emocjonalna i fizyczna. Ustalenie, że doszło do zerwania więzi bliskości wymaga także uprzedniego stwierdzenia, iż ta więź zawierała element silnego stosunku emocjonalnego pomiędzy osobą najbliższą a poszkodowanym o charakterze rzeczywistym i trwałym, a skutkiem czynu sprawcy jest brak możliwości zachowania więzi emocjonalnej”.

Sąd stwierdził również, że „kryterium obiektywnym określenia stosunku bliskości kształtującego treść i zakres prawa związanego z omawianym dobrem może być zarówno formalny stosunek prawnorodzinny (małżeństwo, przysposobienie), jak i stosunek niesformalizowany pod względem prawnym, wymagający udowodnienia przez uprawnionego (konkubinat, rodzina zastępcza, związek partnerski)”.

W swoim uzasadnieniu SN przyłączył się do poglądu wyrażonego we wcześniejszych wyrokach (II CSK 719/15 z dnia 9 sierpnia 2016 r., V CSK 291/17, nie publ. z dnia 10 lutego 2017 r.), zgodnie z którymi wskutek poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia poszkodowanego spowodowanego czynem niedozwolonym może nastąpić naruszenie własnego dobra osobistego osoby bliskiej, ponieważ ten sam czyn może być źródłem szkody niemajątkowej wyrządzonej różnym osobom. Jej zakres wyznacza z kolei adekwatny związek przyczynowy. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy stwierdził, że skoro bliskiemu przysługuje ochrona własnego dobra osobistego określanego jako „więź bliskości”, nieograniczona sposobem jego naruszenia, to w sferze faktycznej pozostaje ustalenie, czy dobro to zostało naruszone, w jaki sposób i jaki jest zakres naruszenia.

***

*http://www.gu.com.pl/...
**http://www.gu.com.pl/...
Uzasadnienie jest dostępne pod adresem:
http://www.sn.pl/...
Artur Makowiecki
news@gu.com.pl