Aktualności

25 września odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Budżetu i Finansów Publicznych Senatu, podczas którego zostanie dokończone pierwsze czytanie projektu ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Skala i rodzaj zastrzeżeń zgłoszonych do projektu przez opiniujące go instytucje sugeruje, że obecna wersja zostanie poddana gruntownej modyfikacji.

Celem projektowanych przepisów jest zwiększenie zakresu ochrony osób, które poniosły szkodę w wyniku czynów niedozwolonych i korzystają z usług kancelarii odszkodowawczych. Proponowana regulacja zakłada ograniczenie wysokości wynagrodzenia za czynności związane z dochodzeniem tych roszczeń, wprowadzenie wymogu zatwierdzenia przez klienta czynności prawnych dokonanych przez doradcę, zmierzających do zrzeczenia się roszczenia, wypłacanie odszkodowań bezpośrednio osobie poszkodowanej oraz wprowadzanie obowiązkowych ubezpieczeń OC za szkody wyrządzone przy wykonywaniu działalności w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.

Ograniczenie honorarium może być niekonstytucyjneProjekt przygotowany w Senacie wzbudził wiele kontrowersji, co znalazło swoje odzwierciedlenie w opiniach nadesłanych w trakcie jego konsultacji. I tak np. Naczelna Rada Adwokacka (NRA) uznała, że potrzebny jest nowy projekt pełnej i kompleksowej regulacji dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, gdyż propozycja przedstawiona przez Senat jest nie do przyjęcia, a przy tym poparta powierzchownymi analizami prawnymi i ekonomicznymi. Z kolei według Krajowej Izby Radców Prawnych brzmienie proponowanych przepisów nie zapewnia osiągnięcia celów założonych przez projektodawcę. Zdaniem KIRP państwo polskie nie zapewnia żadnych mechanizmów kontrolujących przestrzeganie zasad określonych w ustawie, a dotyczących agresywnego pozyskiwania klientów. Innym zarzutem jest brak postanowień zapobiegających bezkarności w przypadku naruszenia przepisów ustawy, np. dotyczących ograniczania wynagrodzenia czy niewłaściwego pozyskiwania klientów. Rada zarzuciła też projektodawcy, że nie stworzył mechanizmu kontroli obowiązku ubezpieczeniowego. Z kolei prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) przychylnie odniósł się do inicjatywy uregulowania sektora odszkodowawczego, ale ocenił, iż przedstawiony projekt wymaga głębokiej analizy i doprecyzowania w zakresie m.in. objęcia zakresem pojęcia „doradcy” radców prawnych i adwokatów, definicji pojęć przedsiębiorcy i konsumenta, czynu niedozwolonego jako źródła odszkodowania objętego projektem, obowiązków informacyjnych doradcy wobec klienta oraz elementów umowy o dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. Z kolei wątpliwości Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) wzbudziło ograniczenie wysokości wynagrodzenia przysługującego doradcom. Organ nadzoru obawia się bowiem, że rozwiązanie ingerujące w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej w formie aktu normatywnego rozporządzenia organu administracji publicznej (w tym przypadku Ministerstwa Sprawiedliwości) może być niekonstytucyjne. Podobne zastrzeżenie podniósł w swojej opinii Sąd Najwyższy.

Ustawa tylko dla roszczeń osobowych?Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych (PIDiPO) wskazała natomiast na jej zdaniem zbyt szeroki w stosunku do założonych celów ustawy zakres przedmiotowy, który miałby zastosowanie nie tylko do roszczeń odszkodowawczych dotyczących szkód komunikacyjnych. PIDiPO zaproponowała zmianę w tym zakresie, poprzez objęcie ustawą wyłącznie roszczeń wynikających ze szkód osobowych, gdzie płatnikiem odszkodowania będzie zakład ubezpieczeń. Organizacja uważa, że przyjęcie takiego brzmienia projektu umożliwi jego zastosowanie do tych spraw, które stanowią dominujący obszar działalności doradców odszkodowawczych, co pozwoli w pełni zrealizować założenia regulacji. Pozytywną opinię wszystkim rozwiązaniom zawartym w projekcie wystawiła Polska Izba Ubezpieczeń, choć zgłosiła też kilka korekt.

Podzielona wypłata zamiast OCSzereg uwag zgłosił Rzecznik Finansowy. RzF uwagę zwrócił m.in. na zagrożenia związane z obowiązkiem wprowadzenia obowiązkowego OC dla firm odszkodowawczych. Instytucja wskazała, że projektodawca nie przewidział żadnych sankcji za niedopełnienie tego obowiązku ubezpieczeniowego. Rzecznik zaproponował również rozważenie wprowadzenia innego zabezpieczenie niż polisa, gdyż umowy ochronne w sytuacji konfliktu interesów pomiędzy ubezpieczycielem a kancelarią pozwalałyby tym pierwszym na wywieranie istotnego wpływu na funkcjonowanie rynku odszkodowawczego. Dlatego RzF opowiada się za zabezpieczeniem w formie osobnego wypłacania świadczenia (bezpośrednio na konto klienta) i honorarium (na konto kancelarii). Rzecznik podał też pod rozwagę wprowadzenie na wzór rozwiązań zagranicznych instrumentu w postaci obciążenia kosztami honorarium nierzetelnie wywiązujących się ze zobowiązań ubezpieczycieli.

Potrzeba oszacowania kosztówNatomiast wątpliwości Ministerstwa Sprawiedliwości wzbudził m.in. proponowany art. 4 ust. 3 projektu, który dopuszcza uzależnienie wypłaty wynagrodzenia od wyniku sprawy. MS wskazuje, że takie brzmienie przepisu koresponduje z treścią kodeksów etycznych korporacji adwokackiej i radców prawnych, zakazujących zawierania umów, w których klient zobowiązuje się do zapłaty honorarium wyłącznie w razie pomyślnego wyniku sprawy. Dlatego resort postuluje rozważenie wprowadzenia przepisu mówiącego o tym, że zapłata jedynie części wynagrodzenia może być uzależniona od wyniku sprawy. Podobnie jak Rzecznik Finansowy, tak i ministerstwo zaapelowało o rozważenie wprowadzenia wypłaty podzielonej na świadczenie i honorarium. MS chciałoby też doprecyzowania art.7 projektu, zgodnie z którym termin na odstąpienie od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa rozpoczynałby swój bieg od dnia ustalenia okoliczności ograniczających klientowi możliwość należytego prowadzenia swoich spraw. Resort zwrócił uwagę, że w praktyce ta regulacja może powodować pewne trudności w określeniu owego dnia, a w konsekwencji – początku biegu terminu. Ministerstwo ma też wątpliwości co do określenia tego, jakie okoliczności należy uznać za ograniczające klientowi możliwość należytego prowadzenia swoich spraw. MS chciałoby również uzupełnienia Oceny Skutków Regulacji o wszystkie koszty wpływu projektowanych przepisów na sektor finansów publicznych, przedsiębiorstwa i obywateli, oraz o szacunki dotyczące liczby podmiotów, na które będzie oddziaływać ustawa.
Artur Makowiecki
news@gu.com.pl