Aktualności

1 października Senat przyjął ustawę o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Akt przede wszystkim dostosowuje obowiązki ubezpieczycieli do przepisów unijnych, w tym dyrektywy 2009/138/WE (Wypłacalność II), regulującej zagadnienia związane z podejmowaniem i prowadzeniem wspomnianych działalności. Dodatkowo legislatorzy wprowadzili do nowych regulacji postanowienia mające na celu rozwiązanie kilku problemów lokalnego rynku.

Zgodnie z wcześniejszymi przewidywaniami „Gazety Ubezpieczeniowej” Izba Wyższa przyjęła ustawę ubezpieczeniową w wersji przesłanej przez Sejm. Podczas głosowania odrzucone zostały wnioski mniejszości dotyczące wykreślenia z aktu całego art. 421 i części art. 35 ust. 2 pkt. 18. Pierwsza z artykułów stanowiący, że przepisy rozdziału o ubezpieczeniowym samorządzie gospodarczym nie wyłączają możliwości utworzenia ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego na zasadach określonych w ustawie o izbach gospodarczych (Dz.U. z 2009 r. nr 84, poz. 710 oraz z 2014 r. poz. 1662) wzbudził wiele kontrowersji po utrzymaniu obowiązku zrzeszania się ubezpieczycieli w Polskiej Izbie Ubezpieczeń.

W pierwotnej wersji ustawy, która zakładała dobrowolny charakter PIU, art. 421 był komplementarny do innych zapisów rozdziału o ubezpieczeniowym samorządzie gospodarczym. Po likwidacji obligatoryjnej przynależności do Izby część posłów zajęła stanowisko, że pozostawienie zapisu jest działaniem na rzecz interesów zagranicznych ubezpieczycieli. Strona rządowa podnosiła z kolei, że utrzymanie art. 421 było efektem sugestii sejmowych legislatorów obawiających się, iż brak takiej regulacji mógłby naruszać konstytucyjną zasadę wolności zrzeszania się. Wątpliwości zgłaszał też konstytucjonalista, prof. Marek Chmaj. W opinii przygotowanej dla Senatu ekspert uznał, iż art. 421 jest zbędny, nie realizuje zasady przyzwoitej legislacji, a przy tym nie precyzuje kompetencji izb samorządowych innych niż PIU. Ostatecznie jednak podczas ubiegłotygodniowego posiedzenia Komisji Finansów Publicznych i Budżetu uznał, że ustawa i obowiązek jej przyjęcia w określonym czasie mają tak duże znaczenie, że nie będzie upierał się przy wykreśleniu wspomnianego zapisu. Część członków Komisji postanowiła zgłosić wniosek o usunięcie regulacji podczas 82. posiedzenia Izby Wyższej. Senatorowie jednak odrzucili zarówno ten wniosek mniejszości, jak i drugi, dotyczący wyłączenia z obowiązku zachowania tajemnicy dotyczącej poszczególnych umów ubezpieczenia w przypadku informacji udzielanych na wniosek PIU w zakresie danych osobowych. Zapis ten miałby zastosowanie do Bezpośredniej Likwidacji Szkód.

Trzy filaryUstawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej wprowadza nowy system wypłacalności zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji, wzorowany na regulacjach kapitałowych dla banków z Nowej Umowy Kapitałowej – tzw. Bazylea II. Będzie on oparty na 3 filarach: filar 1 – określa wymogi kapitałowe, filar 2 – to wymogi jakościowe (system zarządzania oraz proces nadzorczy), filar 3 – to obowiązki informacyjne zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji oraz dyscyplina rynkowa.

Nowe obowiązki ubezpieczycieliDodatkowo nowe regulacje zawierają rozwiązania stanowiące odpowiedź na zdiagnozowane w ostatnich latach zjawiska na polskim rynku ubezpieczeniowym. W ustawie znalazły się zapisy, których efektem ma być wzmocnienie praw osób ubezpieczonych w umowach na cudzy rachunek, w szczególności w umowach grupowych. Akt wprowadza m.in. obowiązek zapewnienia ubezpieczonemu informacji o warunkach umowy oraz przekazania ubezpieczonym, a także ich spadkobiercom, informacji związanych z przebiegiem postępowania likwidacyjnego. Nowe przepisy zobowiązują też towarzystwa do przeprowadzenia analizy potrzeb ubezpieczającego lub ubezpieczonego przed zawarciem przez nich polisy inwestycyjnej. Ponadto klienci zyskają możliwość odstąpienia od umów ubezpieczenia na życie z elementem inwestycyjnym w dłuższym terminie (60 dni od otrzymania informacji określonych w ustawie) i mniejszym kosztem (maksymalna opłata za przedterminowe rozwiązanie umowy ma wynieść nie więcej niż 4% wpłaconych składek). Zapis ten dotyczyć ma polis zawartych po dniu wejścia w życie ustawy. Akt odnosi się również do prowizji pośredników za sprzedaż polis inwestycyjnych. Regulacje stanowią, że w przypadku takich ubezpieczeń towarzystwa w odniesieniu do wynagrodzenia agentów powinny kierować się zasadą równomiernego rozłożenia w czasie wydatków z tego tytułu. W przypadku umów trwających dłużej niż 5 lat prowizje powinny być rozłożone na okres wynoszący minimum 60 miesięcy. Z kolei w przypadku umów krótszych niż pięć lat regulacje mówią jedynie o równomiernym rozłożeniu w czasie bez wyznaczania ram okresowych.

KNF zyska prawo kontroli oddziałówUstawa umożliwia też pozasądowe rozstrzyganie przez Rzecznika Finansowego (nową instytucję, która 11 października zastąpi funkcjonujący dotychczas urząd Ubezpieczonych) sporów między konsumentami a ubezpieczycielami dotyczących wspomnianych powyżej polis. Na mocy ustawy nowe, szersze uprawnienia zyska też Komisja Nadzoru Finansowego. KNF będzie miała możliwość m.in. zakazu lub ograniczenia wprowadzania do obrotu, dystrybucji lub sprzedaży niektórych polis inwestycyjnych albo rodzaju działalności finansowej lub praktyki ubezpieczyciela. Komisja będzie też mogła wydawać rekomendacje w zakresie niezbędnym do realizacji wytycznych i zaleceń Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych, a także w celu m.in. zapobieżenia naruszeniu interesów ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia. Nadzór zyska też uprawnienia do kontroli działalności oddziałów zagranicznych ubezpieczycieli i reasekuratorów z Unii Europejskiej.

Obowiązkowa PIUAkt przewiduje także utrzymanie obligatoryjnej przynależności ubezpieczycieli do Polskiej Izby Ubezpieczeń. Ustawa wprowadza także ograniczenia w polisach grupowych. Akt przewiduje, że przy zawieraniu umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek, w szczególności w ubezpieczeniu grupowym, ubezpieczający nie może otrzymywać wynagrodzenia lub innych korzyści w związku z oferowaniem możliwości skorzystania z ochrony ubezpieczeniowej lub czynnościami związanymi z wykonywaniem umowy ubezpieczenia (artykuł 3, ust. 1 i 2). Podobnie jak w przypadku formy zrzeszania się towarzystw w PIU, KFP dodała do wspomnianego artykułu ust. 3 mówiący o tym, że przepisy ust. 1 i 2 nie obowiązują w stosunków do ubezpieczeń grupowych zawartych na rachunek pracowników wykonujących pracę w ramach umów o pracę i cywilnoprawnych oraz ich rodzin zatrudnionych w zakładach pracy, członków stowarzyszeń i samorządów oraz związków zawodowych.

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta. Większość zawartych w niej regulacji ma wejść w życie od 1 stycznia 2016 r.
Artur Makowiecki
news@gu.com.pl