Aktualności

Instytut Wymiaru Sprawiedliwości opublikował opracowanie na temat szkód majątkowych powstałych wskutek wypadków komunikacyjnych. W dokumencie IWS zaproponował podniesienie rangi napraw kosztorysowych poprzez ich uregulowanie.

W raporcie autorstwa dr. hab. Marcina Krajewskiego zatytułowanym „Szkoda na mieniu wynikająca z wypadków” wskazano na funkcjonującą obecnie rozbieżność pomiędzy regulacją naprawienia szkody w Kodeksie cywilnym a szeroko rozpowszechnioną praktyką. Opracowanie przypomina, że w art. 363 § 1 k.c. przewidziano dwa sposoby naprawienia szkody: rekompensatę pieniężną oraz przywrócenie stanu poprzedniego. Z dokonanej w raporcie analizy praktyki postępowania wynika jednak, że to ostatnie praktycznie nie występuje i jest zastępowane swoistym „zamiennikiem” w postaci metody kosztorysowej. Badania przeprowadzone na potrzeby raportu wykazały jednak, iż dopuszczalność takiego rozwiązania, mającego w praktyce podstawowe znaczenie, wymaga skomplikowanych zabiegów interpretacyjnych.

Zdaniem autora opracowania ta rozbieżność pomiędzy regulacją a praktyką sprawia, że cierpi na niej autorytet prawa, a ta druga ma tendencje do wynaturzeń. Dlatego postuluje on nadanie metodzie kosztorysowej rangi ustawowej. Dr hab. Marcin Krajewski podkreśla, że w ten sposób wspomniana rozbieżność zostałaby zlikwidowana, a dodatkowo udałoby się ograniczyć wynaturzenia, np. wprowadzając do regulacji ograniczenie stosowania metody kosztorysowej do sytuacji, w których przywrócenie stanu poprzedniego wchodzi jeszcze w rachubę. „Akceptacja dla żądania odszkodowania odpowiadającego kosztom hipotetycznej naprawy rzeczy w sytuacji, w której naprawa nie może być dokonana, prowadzi do nieuzasadnionego wzrostu wysokości roszczeń odszkodowawczych i możliwości wzbogacenia się poszkodowanych na wyrządzanych im szkodach. Sytuację taką należy ocenić negatywnie, a jej skutkiem jest m.in. wzrost wysokości składek ubezpieczeniowych. Uruchamia ona także mechanizmy obronne po stronie ubezpieczycieli, którzy – nie mogąc ustrzec się przed nieuzasadnionymi roszczeniami poszkodowanych w przypadkach, gdy powinni mieć taką możliwość – skłonni są z reguły zaniżać wysokości wypłacanych odszkodowań” – napisano w raporcie. Jego autor poddaje także pod rozwagę zamieszczenie w regulacji wyraźnego wskazania, że poszkodowany może żądać zapłaty odszkodowania odpowiadającego jedynie przeciętnym kosztom przywrócenia stanu poprzedniego.

W opracowaniu podkreślono też, że regulacja metody kosztorysowej nie oznaczałaby całkowitej rezygnacji z możliwości żądania przywrócenia stanu poprzedniego in natura. „Za uzasadnione należałoby również uznać wyraźne uregulowanie prawa poszkodowanego do żądania zwrotu wydatków poniesionych w celu samodzielnego usunięcia skutków zdarzenia szkodzącego” – głosi raport.

Konkretna propozycja regulacji zakłada zastąpienie obecnego art. 363 § 1 k.c. przepisem o następującej treści: „Naprawienie szkody powinno nastąpić przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jeżeli możliwe jest przywrócenie stanu poprzedniego, zamiast zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej poszkodowany może żądać takiego przywrócenia lub zapłaty sumy pieniężnej koniecznej do jego dokonania, chyba że pociągałoby to za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty. Jeżeli poszkodowany przywrócił stan poprzedni, może żądać zwrotu wynikłych z tego kosztów, chyba że są one nadmierne”.

Autor raportu zastrzega, że jest to tylko wstępna propozycja, która, jak zaznacza „nie wydaje się sprzeczna z rozwiązaniami przyjmowanymi w innych europejskich systemach prawnych”.

W raporcie zgłoszono też postulat zmiany dominującej praktyki stosowania metody kosztorysowej w przypadkach, gdy nie jest możliwa naprawa rzeczy. W tym przypadku autor dokumentu uważa, że jest to możliwe również w obecnym stanie prawnym i wymaga jedynie przyjęcia prawidłowej interpretacji przepisów.

Inne propozycje dotyczą zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. W raporcie zgłoszono postulat, aby nie oceniać zasadności w/w najmu, „biorąc pod uwagę sposób i intensywność korzystania z pojazdu przez poszkodowanego. Najem taki powinien być uznany za zasadny w każdym przypadku, gdy prowadzi to do odtworzenia stanu istniejącego poprzednio”. W dokumencie zaproponowano również, aby nie obciążać poszkodowanego skutkami zwłoki warsztatu samochodowego w naprawie pojazdu. „Stanowisko to jest merytorycznie nieuzasadnione, a prowadzi do konieczności badania w każdym przypadku, jaki byłby czas naprawy pojazdu, gdyby dokonywano jej bez opóźnień”.

„W założeniu przedstawione propozycje mają doprowadzić do sytuacji, w której sąd będzie musiał w procesie rozstrzygać mniejszą ilość kwestii spornych, co powinno skutkować skróceniem czasu trwania postępowań i zmniejszeniem związanych z nimi kosztów” – wskazano w raporcie.

Cały raport jest dostępny pod adresem:
http://www.iws.org.pl/...
AM, news@gu.com.pl
(źródło: IWS)