Aktualności

4 lipca wicepremier, minister rozwoju Mateusz Morawiecki przedstawił założenia Programu Budowy Kapitału (PBK). Według jego twórców Program jest kompleksowym planem tworzenia dobrowolnego kapitałowego systemu oszczędzania w Polsce oraz długoterminowych produktów inwestycyjnych. W ramach wprowadzenia PBK dojdzie do przeniesienia aktywów znajdujących się obecnie w Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE) do III filaru oraz Funduszu Rezerwy Demograficznej.

- Plan jest taki, że pieniądze z OFE chcemy przekazać Polakom. […] W związku z pewnymi intencjami, które zostały zarysowane w sobotę podczas kongresu PiS, dodaliśmy pewien zarys, w jaki sposób to przekształcenie otwartych funduszy emerytalnych mogłoby wyglądać, aczkolwiek trzeba tu powiedzieć uczciwie, że nad szczegółami tego dopiero zaczniemy pracować, jednak co do intencji upewnialiśmy się. Jeśli chodzi o przekazanie uczestnikom OFE tych środków do trzeciego filara i na Fundusz Rezerwy Demograficznej – to jest generalnie kierunek, który został zarysowany – powiedział Mateusz Morawiecki podczas konferencji prasowej*.

PBK zakłada gigantyczną przebudowę systemu oszczędzania, realizowaną poprzez utworzenie powszechnego i dobrowolnego oraz pracowniczego i indywidualnego systemu kapitałowego. W jej wyniku ma powstać efektywny III filar systemu emerytalnego, w skład którego będą wchodzić dwa nowe programy oraz dotychczasowe rozwiązania, tj. IKE i IKZE. Te dwa ostatnie ulegną jednak istotnej transformacji. Budowie powszechnego III filaru mają sprzyjać zachęty fiskalne. Program obejmuje także rozwój nowych produktów oszczędnościowych m.in. publicznych funduszy nieruchomości.

Dwa nowe programy w III filarzePBK przewiduje wprowadzenie powszechnego systemu dobrowolnych III-filarowych pracowniczych programów emerytalnych w sektorze przedsiębiorstw, czyli Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) oraz Indywidualnych Planów Kapitałowych (IPK) dla mikroprzedsiębiorstw. PPK i IPK mają zostać zaoferowane na zasadzie automatycznego zapisu 7,3 pracownikom sektora przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 19 pracowników będą tworzyły pracownicze programy emerytalne w oparciu o pierwszy z produktów, natomiast mikro i małe przedsiębiorstwa zatrudniające do 19 pracowników będą wybierały pomiędzy PPK a zaoferowaniem pracownikom IPK wybranej instytucji finansowej. Zasady uczestnictwa i zachęt fiskalnych będą jednakowe dla obu opcji. Automatyczny zapis będzie obejmował pracowników w wieku od 19 do 55 lat, którzy mogą w ciągu 3 miesięcy złożyć deklarację o odstąpieniu od udziału w programie. W ramach programów pracownik może zadeklarować od 2 do 4% składki, która podlega zwolnieniu z obowiązkowej składki emerytalnej. Pracodawca może zadeklarować składkę od 2 do 3% wynagrodzenia pracownika, która podlega zwolnieniu ze składek na ZUS. Pracodawca otrzyma także dofinansowanie składki w wysokości 0,5% z Funduszu Pracy poprzez obniżenie składki na ów fundusz do wysokości 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. Składka w części pochodzącej z Funduszu Pracy będzie wliczana do emerytury minimalnej. Zachęty fiskalne mają być atrakcyjne dla pracowników oraz minimalizować koszt programu dla pracodawców. Każdy pracownik przystępujący do programu otrzyma także opłatę powitalną w kwocie 250 złotych. Udział zachęt ze strony państwa w łącznej składce wynosić będzie nawet około 30%.

IKE i IKZE zostaną uproszczonePo osiągnięciu wieku emerytalnego 25% zgromadzonych środków może podlegać wypłacie jednorazowej, a 75% środków ma służyć wykupie emerytury terminowej lub dożywotniej. Środki zgromadzone w PPK i IPK mogą być przeznaczone na pokrycie wkładu własnego przy zakupie pierwszego mieszkania pod warunkiem ich zwrotu w okresie 10 lat. Do 15% środków może być wypłacone jednorazowo w przypadku poważnych problemów zdrowotnych skutkujących orzeczeniem o niezdolności do pracy. Obecne programy III-filarowe w oparciu o PPE, IKE, IKZE będą obowiązywały nadal, lecz planowane jest uproszczenie i odbiurokratyzowanie tych produktów.

Najpierw zarządzanie państwowe, potem – prywatnePPK oraz IPK mają być zarządzane przez profesjonalne instytucje finansowe podobnie jak obecne programy III-filarowe. Na etapie tworzenia (pierwsze 24 miesiące) będą one obsługiwane przez Polski Fundusz Rozwoju w ramach funduszy inwestycyjnych o ściśle określonej polityce inwestycyjnej dopasowanej do profilu ryzyka uczestników. Bazując na doświadczeniach z rynku brytyjskiego, udział PFR ma na celu zapewnienia pracownikom i pracodawcom pewności co do dostępności obsługi programu na pierwszym etapie. Po 24 miesiącach obsługą będą mogły zająć się inne polskie instytucje finansowe. Limit kosztów całkowitych obsługi PPK i IPK nie może przekraczać 0,6%.

Start za dwa lataStart PBK planowany jest na 1 stycznia 2018 r. Na I etapie obejmować on będzie 2,8 mln pracowników dużych przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 osób. Od 1 lipca 2018 r. planowane jest uruchomienie II etapu obejmującego przedsiębiorstwa średniej wielkości zatrudniające od 50 do 249 pracowników. Od 1 stycznia 2019 r. do Programu włączone mają być małe przedsiębiorstwa zatrudniające od 20 do 249 pracowników oraz mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 19 pracowników. Rozłożenie wdrożenia PBK w czasie pozwoli instytucjom obsługującym PPK i IPK oraz pracodawcom przygotować się do jego realizacji.

Centralna informacja o III filarzeSzacowany łączny koszt zachęt fiskalnych PPK oraz IPK wynosi około 2,2 mld zł (0,11% PKB) w okresie pierwszych 2 lat oraz 1,7 mld zł (0,08%)  w kolejnych latach. Pomysłodawcy Programu podkreślają, że koszt fiskalny powszechnego III filaru byłby tym samym na poziomie zbliżonym do kosztów ponoszonych przez Niemcy, Czechy czy Belgię oraz wielokrotnie niższy niż w Szwecji, Wielkiej Brytanii i Finlandii. Według pomysłodawców PBK szacowany efektywny koszt fiskalny powinien być niższy, biorąc pod uwagę wysoce prawdopodobny wpływ Programu na obniżenie kosztów obsługi długu publicznego oraz oczekiwane podwyższenie długoterminowego potencjału wzrostu PKB o 0,4 pkt. proc. Elementem realizacji Programu ma być także stworzenie centralnej ewidencji III filarowych programów emerytalnych przy ZUS. Dzięki temu rozwiązaniu możliwy byłby dostęp w jednym miejscu uczestników programów do wszystkich informacji o swoich rozwiązaniach emerytalnych, w tym z możliwością integracji z rachunkiem bankowym i dostępności tych informacji w bankach celem umożliwienia łatwiejszego planowania finansowego dla gospodarstw domowych.

Nowe rozwiązania oszczędnościowe: polskie REIT-y…Program Budowy Kapitału obejmuje także wdrożenie nowych rozwiązań w zakresie dodatkowych długoterminowych produktów oszczędnościowych, w tym m.in. stworzenie Publicznych Funduszy Nieruchomości (PFN) jako polskiego odpowiednika powszechnych na wielu rynkach funduszy typu REIT. Fundusze te w formie specjalnych spółek akcyjnych notowanych na GPW w Warszawie inwestowałyby w nieruchomości mieszkaniowe i komercyjne przynoszące stały dochód. PFN korzystałyby ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie spółki akcyjnej. Fundusze miałyby wypłacać minimum 80% zysków w postaci regularnych dywidend dla akcjonariuszy. PFN mają umożliwić dostęp polskim inwestorom indywidualnym oraz instytucjonalnym do korzyści wynikających z inwestycji na rynku nieruchomości przy zachowaniu wysokiej płynności inwestycji.

…i nowe kategorie papierów wartościowychInną propozycją oszczędnościową ma być rozpoczęcie przez Skarb Państwa emisji obligacji premiowych dla inwestorów indywidualnych. Obligacje nie posiadałyby regularnego typowego oprocentowania, lecz oferowały możliwość uzyskania znaczącej premii pieniężnej w drodze losowania. Ponadto Program przewiduje utworzenie nowego typu dłużnych papierów wartościowych w postaci obligacji infrastrukturalnych emitowanych przez agendy i fundusze Skarbu Państwa lub samorządów celem finansowania istotnych dla gospodarki infrastrukturalnych projektów inwestycyjnych. Nowa koncepcja zakłada także obniżenie opodatkowania dochodów kapitałowych osób fizycznych od inwestycji długoterminowych powyżej 12 miesięcy z 19 na 10%.

Przewidywane efektyPomysłodawcy PBK przewidują, że efektem jego wprowadzenia będzie m.in. wzrost o 5,5 mln uczestników III filaru systemu emerytalnego przy zakładanej partycypacji na poziomie 75% pracowników, co przekłada się na udział w III filarze 53% wszystkich pracowników zatrudnionych w gospodarce narodowej na podstawie stosunku pracy. Innym efektem ma być ponad 12 mld zł rocznie nowych oszczędności w III filarze przy średniej składce 4%, oraz 22 mld zł przy średniej składce 7%, a także ponad 120 mld zł (blisko 5% PKB) napływu nowych środków na polski rynek kapitałowy po 10 latach funkcjonowania Programu przy składce 4%, oraz 208 mld zł (ok. 8% PKB) przy średniej składce 7%. Zdaniem twórców koncepcji, skutkiem wprowadzenia PBK będzie również wzrost aktywów finansowych polskich gospodarstw domowych, gdzie szacowana wysokość zgromadzonych oszczędności uczestnika Programu wynosi 233 tys. zł po 40 latach oszczędzania przy składce 4% oraz 408 tys. zł przy składce 7% dla osoby zarabiającej średnie wynagrodzenie w kwocie 4,3 tys. zł miesięcznie. Inne wybrane efekty to m.in. stworzenie zabezpieczenia emerytalnego, gdzie szacowane świadczenie emerytalne z III filaru wynosiłoby 1,4 tys. zł miesięcznie przy składce 4% (podniesienie o 15 pp. stopy zastąpienia) oraz 2,4 tys. zł przy składce 7% (podniesienie o 26 pp. stopy zastąpienia), zmiany zasad funkcjonowania kapitałowej części systemu emerytalnego, podniesienie tempa wzrostu PKB rocznie około 0,4 pp. w efekcie podniesienia stopy oszczędności i inwestycji w gospodarce, ułatwienie dostępności finansowania dla przedsiębiorstw, inwestycji samorządowych i infrastrukturalnych, oraz zwiększenie stabilności makroekonomicznej, w tym bilansu płatniczego, poprawa struktury i kosztów obsługi długu publicznego.  

OFE przejdą do historiiPBK wiąże się z przebudową modelu funkcjonowania Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE). Mateusz Morawiecki zapowiedział rozpoczęcie prac nad uszczegółowieniem założeń zmian w OFE. Wstępne propozycje zakładają wykorzystanie środków zgromadzonych w Fundusze do wsparcia polskiej gospodarki  i budowy oszczędności emerytalnych polskich gospodarstw domowych. Koncepcja, która będzie obecnie wypracowywana, będzie najprawdopodobniej polegać na przekazaniu środków OFE na indywidualne konta emerytalne ich uczestników oraz „nowe ważne przedsięwzięcia, które będą budowały siłę naszej polityki gospodarczej”. Dalsze prace będą prowadzone w ramach konsultacji międzyresortowych i społecznych.  

Rok na zmiany legislacyjneRealizacja Programu wymaga szeregu zmian legislacyjnych, których przeprowadzenie planowane jest na najbliższe 12 miesięcy.
*ISBNews newsletter, Informacja dnia
AM, news@gu.com.pl
(źródło: Ministerstwo Rozwoju, ISBNews)